Nowelizacja Kodeksu pracy – zmiany dotyczące urlopów pracowników Projekt nowelizacji Kodeksu pracy pojawił się na stronie Rządowego Centrum Legislacji z początkiem czerwca. Choć zmiana przepisów powinna wejść w życie 2 sierpnia 2022 roku, prace legislacyjne nad omawianym projektem wciąż trwają i najprawdopodobniej zaczną obowiązywać dopiero od przyszłego roku. Niemniej nowelizacja jest o tyle istotna, iżprzewiduje szereg uprawnień dla pracownika m.in. zakłada zmianę wymiaru i zasad udzielania urlopu rodzicielskiego oraz wychowawczego, a także wprowadzenie urlopu opiekuńczego oraz dodatkowego zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej. Nowelizacja kodeksu ma na celu wdrożenie do polskiego porządku prawnego dyrektyw unijnych tj. dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z 20.06.2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z 20.06.2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów. Nowy urlop opiekuńczy Na skutek wprowadzenia zmian do Kodeksu Pracy, zgodnie z rządowym projektem, ma zostać dodany nowy rozdział wprowadzający urlopy opiekuńcze. Zgodnie z treścią projektu pracownikowi przysługiwać będzie dodatkowych 5 dni urlopu w roku kalendarzowym. Wprowadzenie dodatkowych dni wolnych ma na celu zapewnienie osobistej opieki lub udzielenie wsparcia członkowi rodziny (tj. dziecku, matce, ojcowi lub małżonkowi) lub osobie pozostającej w tym samym gospodarstwie domowym (nie musi być to więc osoba spokrewniona), która z uwagi na poważne względy medyczne wymaga zapewnienia takiej opieki lub wsparcia. Aby uzyskać urlop opiekuńczy pracownik zobligowany będzie do zwrócenia się z wnioskiem do pracodawcy (papierowo lub elektronicznie), maksymalnie w terminie 3 dni przed rozpoczęciem korzystania ze wskazanego urlopu. Wprowadzenie do kodeksu urlopu opiekuńczego wydaje się być dużym ułatwieniem dla osób, które na co dzień pełnią obowiązki opiekuńcze względem swoich krewnych lub osób wspólnie zamieszkujących. Należy jednak zaznaczyć, iż pracownikowi niestety nie będzie przysługiwało prawo do wynagrodzenia za wskazane dodatkowe dni opieki, jednakże zostaną one wliczone do okresu zatrudnienia pracownika, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Co istotne, należy przy tym także zwrócić uwagę, iż wprowadzenie nowego urlopu nie będzie wpływało na obecnie przysługujące pracownikowi zwolnienia wychowawcze tj. 2 dni (lub 16 godzin) zwolnienia w roku kalendarzowym na dziecko do lat 14, bez zmian pozostanie także kwestia uprawnień związanych z zasiłkiem opiekuńczym. Zwolnienie z pracy z powodu siły wyższej Istotną zmianą przewidzianą w projekcie jest także wprowadzenie zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej. Ustawodawca w tej kwestii przewidział dodatkowe 2 dni lub 16 godzin w roku kalendarzowym. Przez siłę wyższą należy w tym przypadku rozumieć pilne
sprawy rodzinne spowodowane chorobą lub wypadkiem, jeśli obecność pracownika w przedstawionych sytuacjach jest niezbędna i natychmiastowa. Co ważne, w tym przypadku pracownikowi w okresie zwolnienia będzie przysługiwało prawo do wynagrodzenia, jednakże wyłącznie w wysokości połowy wynagrodzenia. Do skorzystania ze zwolnienia pracownik będzie uprawniony po złożeniu wniosku do pracodawcy, najpóźniej w dniu korzystania z takiego zwolnienia. Wydłużenie wymiaru urlopu rodzicielskiego Urlop rodzicielski przysługuje pracownikowi będącemu rodzicem (zarówno marce jak i ojcu) najpóźniej do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6 rok życia. Jest to urlop, który można wykorzystać po urlopie macierzyńskim, za który przysługuje pracownikowi prawo do wynagrodzenia. Obecnie przepisy Kodeksu Pracy przewidują prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 32 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka oraz 34 tygodni w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka. Po wprowadzeniu zmian urlop rodzicielski ma wynosić odpowiednio 41 oraz 43 tygodnie. Co więcej, nowe przepisy mają gwarantować pracownikowi wychowującemu dziecko wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu, bez możliwości przeniesienia na drugiego z rodziców, w związku z czym jeśli jeden z rodziców nie wykorzysta przysługujących dni wolnych, urlop taki przepadnie. Sposób udzielenia urlopu rodzicielskiego pozostanie bez zmian, rodzic dalej będzie musiał wystąpić z wnioskiem do pracodawcy, w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Zmiana czasu na skorzystanie z urlopu ojcowskiego Zgodnie z projektem zmiany mają objąć takie regulacje związane z urlopem ojcowskim. Urlop ojcowski, co prawda mniej popularny niż urlop macierzyński, jest urlopem płatnym, przyznawanym pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę, w wymiarze 2 tygodni, jednorazowo lub nie więcej niż w dwóch częściach, przy czym żadna z nich nie może trwać krócej niż tydzień. Urlop ten przysługuje pracownikowi wychowującemu dziecko, także w przypadku gdy ten rozwiódł się z matką dziecka (chyba, że nie utrzymuje z dzieckiem kontaktu). Co należy podkreślić, przy udzielaniu urlopu ojcowskiego nie ma znaczenia czy w tym samym czasie matka korzysta z urlopu macierzyńskiego. Po wejściu wżycie zmian wymiar urlopu nie ulegnie zmianie (dalej będą to 2 tygodnie), jednakże skróceniu ulegnie czas na skorzystanie z takiego urlopu. Obecnie ojciec może wykorzystać urlop do ukończenia przez dziecko 24 miesiąca życia, po zmianach będzie to możliwe wyłącznie do ukończenia 12 miesiąca życia. W sytuacji gdy ojciec nie wykorzysta urlopu we wskazanym czasie, urlop taki przepada. Tak jak w przypadku innych urlopów konieczne jest złożenie wniosku, w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.
Wprowadzenie elastycznej pracy dla rodziców dzieci do lat 8 Ostatnią kwestią, która zasługuje na szczególną uwagę jest zmiana organizacji pracy rodziców, którzy wychowują dziecko do 8 roku życia. Ustawodawca przewiduje w takim przypadku możliwość skorzystania przez pracującego rodzica z tzw.elastycznej organizacji pracy, składając odpowiedni wniosek w terminie 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z takiej organizacji pracy. Tym samym rodzic będzie mógł ubiegać się m.in. o obniżenie wymiaru czasu pracy lub skorzystanie z telepracy, czyli pracy w domu. Co więcej pracodawca będzie zobligowany do poinformowania pracownika czy wniosek uwzględnił, w przeciwnym wypadku będzie zobowiązany do podania przyczyny odmowy uwzględnienia wniosku. W obecnych czasach proponowane rozwiązanie wydaje się być bardzo korzystne dla rodziców, którzy uzyskają możliwość aby wykonywać swoje obowiązki pracownicze bez uszczerbku dla relacji ze swoimi dziećmi. Zaproponowane przez ustawodawcę zmiany mają zapewnić równy podział obowiązków wychowawczych lub opiekuńczych między kobiety i mężczyzn, a także umożliwić pracownikom sprawującym obowiązki wychowawcze lub opiekuńcze zachowanie równowagi pomiędzy pracą a potrzebami indywidualnymi. Przewidziane uprawnienia wydają się być pozytywną zmianą i jeśli ostatecznie zostaną wdrożone w życie, w dużym stopniu poprawią obecną sytuację pracowników.
AG MK